Utwardzone oleje roślinne, powszechnie zwane tłuszczami trans, uznaje się za najbardziej szkodliwe dla zdrowia kwasy tłuszczowe. Ich wysokie spożycie może prowadzić do rozwoju chorób układu sercowo-naczyniowego i cukrzycy typu 2. W jakich produktach występują tłuszcze trans? Co powinniśmy wyeliminować ze swojej diety?
Nienasycone kwasy tłuszczowe typu trans to izomery, które powstają w wyniku utwardzenia (uwodornienia) olejów roślinnych. Celem tego procesu jest przemiana konsystencji tłuszczu. Choć same oleje roślinne są zdrowe, to właśnie proces utwardzania sprawia, że ich właściwości zmieniają się na szkodliwe dla naszego zdrowia. Według naukowców z Harvard University nawet 30 tysięcy przedwczesnych zgonów może być spowodowanych zbyt wysokim spożyciem żywności zawierającej utwardzone oleje roślinne. Światowa Organizacja Zdrowia zaleca, aby dzienne spożycie izomerów trans nie przekraczało 1 proc. energii dostarczanej do organizmu z pożywieniem.
W przyrodzie tłuszcze trans występują bardzo rzadko, tylko w mleku i mięsie przeżuwaczy. Dzięki izomerom trans produkcja żywności jest łatwiejsza i tańsza, a artykuły spożywcze mogą mieć dłuższą datę ważności. To sprawia, że producenci żywności często sięgają po tłuszcze utwardzone. W jakich produktach je znajdziemy? Najwięcej izomerów trans zawierają margaryny miękkie i twarde oraz masło. Niezdrowe tłuszcze czyhają również we wszelkiego rodzaju słodyczach, przekąskach typu chipsy, wypiekach cukierniczych i wyrobach ciastkarskich, gotowych daniach typu fast food, zupach i sosach w proszku oraz serkach topionych i kanapkowych. Warto też pamiętać, że tłuszcze trans powstają podczas długotrwałego smażenia potraw.
Jeśli nie jesteśmy pewni, czy wybrany przez nas produkt zawiera tłuszcze trans, powinniśmy uważnie przeczytać jego etykietę. Lepiej unikać żywności, która w swoim składzie ma określenia „częściowo uwodorniony tłuszcz roślinny” lub „częściowo utwardzony tłuszcz roślinny”. Poszczególne produkty możemy także sprawdzić w e-bazie izomerów trans, którą Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego udostępnił na swojej stronie internetowej. Bazę ułatwiającą wgląd w wartość żywności znajdziemy tutaj: izomery.pzh.gov.pl.
Spożywanie nawet niewielkich ilości tłuszczów trans jest bardzo niebezpieczne dla całego organizmu, ponieważ zaburzają one pracę wielu narządów. Izomery trans obniżają stężenie dobrego cholesterolu, jednocześnie podwyższając poziom tego złego. Są przyczyną gromadzenia się nadmiernej tkanki tłuszczowej na brzuchu, co prowadzi do otyłości, a także insulinooporności i rozwoju cukrzycy typu 2. Utwardzone tłuszcze zwiększają również ryzyko wystąpienia nowotworów, udaru mózgu, chorób alergicznych i chorób układu krążenia, w tym miażdżycy. Poza tym zatrzymują syntezę niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych.
Choć naukowcom nie udało się jeszcze udowodnić, jak tłuszcze trans wpływają na zdrowie kobiet w ciąży i płodu, to przypuszcza się, że ciężarne spożywające duże ilości tych tłuszczów są szczególnie narażone na wzrost odporności insulinowej, stan przedrzucawkowy czy rozwój nadciśnienia indukowanego ciążą. Utwardzone tłuszcze roślinne mogą być także niebezpieczne dla rozwijającego się dziecka, ponieważ przechodzą przez łożysko i mogą wpływać na rozwój jego układu nerwowego oraz masę urodzeniową.
Zdj. główne: Joenomias/pixabay.com
